Fæðuinntaka
Þetta vex af honum! heyrist oft sagt þegar börn fást ekki til að smakka eða borða ákveðinn mat eða matartegundir. Oftar en ekki eru undirliggjandi ástæður þess að þau teljist ,,matvönd” eða eiga erfitt með að borða þessa tilteknu fæðu. Skv. rannsóknum eiga allt að 24% barna í erfiðleikum með borða. Hjá flestum okkar er athöfnin að borða óhugsuð framkvæmd en hún er í raun það flóknasta sem við gerum.
Erfiðleikar við fæðuinntöku geta verið strax í upphafi, t.d. ef barn nær ekki réttu taki á brjósti eða pelatúttu vegna tungu- og varahafts. Oft koma erfiðleikar við brjóstagjöf ekki fram fyrr en barnið hefur náð þriggja mánaða aldri en það er á þeim tíma sem sogviðbragð þess minnkar og barnið þarf að hafa fyrir því sjálft að sjúga mjólkina úr brjóstinu eða pelanum.
Erfiðleikar tengdir fæðuinntöku eru margs konar og geta m.a. tengst álagi á matmálstímum. Ástæður geta verið vegna þess að börn hafa ekki náð tökum á færninni til að meðhöndla matinn; þau tengja mat við óþægindi, sbr. hægðatregðu; þau velja ákveðnar fæðutegundir vegna skynúrvinnslu og það geta verið læknisfræðilegar orsakir fyrir því að þau borða ekki um munn. Fæðuinntaka getur einnig verið um hnapp á maga eða sondu í gegnum nef.
Rauð flögg tengd erfiðleikum við fæðuinntöku geta verið ef barn fæst ekki til að borða, barn þyngist illa, barn borðar færri en 20 matartegundir, barnið á erfitt með að tyggja og treður mat í munninn, barnið er lengi að borða og eirir stutt við matarborðið.
Ef þú hefur kannast við einhver þessara einkenna og hefur áhyggjur af fæðuinntöku barnsins þíns, hafðu samband fyrir frekari upplýsingar og aðstoð.
Mjólk (brjóstamjólk eða þurrmjólk) er ennþá uppistaða fæðunnar á þessum aldri en það er um þetta leyti sem líkaminn þarf járn í auknum mæli og m.a. þess vegna er aldursviðmiðið fyrir fasta fæðu sex mánaða. Ekki er mælt með því að byrja að gefa ungabarni fasta fæðu fyrir fimm mánaða þar sem meltingarfærin eru ekki tilbúin til að taka við henni.
Matartímar ungra barna eru í sjálfu sér færniþjálfun, færninni í því að borða fjölbreytta fæðu og erum við foreldrar fyrirmyndir, höfum það í huga. Það er mikilvægt að barnið sjái þann sem matar eða fylgist með því borða, borða á sama tíma.
Það er ekki síður mikilvægt að barnið fái sem flest tækifæri til þess að snerta það sem er í boði hverju sinni, fái að ata borðið og ekki síst sjálfan sig aðeins út
Með hverjum nýjum mat, sem er í boði, lærir barnið eitthvað nýtt: það er ný lykt, ný áferð og nýtt bragð. Við þurfum ekki að kenna barni að borða ákveðnar fæðutegundir heldur er það spurning um hvað við viljum að barnið borði og hvort við séum þá ekki örugglega að bjóða barninu upp á það.Fylgstu með vísbendingum, sem barn sýnir þegar verið er að gefa því að borða í matartíma. Sýnir það enn áhuga? Snýr það höfðinu frá? Virtu þessar vísbendingar en haltu áfram að bjóða það sem barnið fúlsar við í einhverjum öðrum matartíma, við annað tækifæri.
Að vera samkvæmur sjálfum sér þegar kemur að matartíma ungra og stálpaðra barna er lykilatriði ásamt trausti og sjálfstæði: Treystu barninu til að smakka og borða það sem er í boði og leyfðu því að prófa sig áfram við matarborðið.
Eftir mánuð, kannski rúmlega, er barnið að venjast því að fá fasta fæðu. Strax á þessum aldri er mikilvægt að byrja að byggja traust barnsins til matar og að matartímar séu skemmtilegir, ekki kvöl og pína… Barnið verður að fá að snerta, sulla, pota, hræra, ata, dreifa og klína matnum fyrir framan sig.
Barnið verður líka að fá að finna fyrir sjálfstæði, t.d. með því að fá eigin skeið (ef það vill nota hana), að stjórna því hvað fer mikið upp í munninn, o.s.frv.
Áskoranir eru líka nauðsynlega fyrir barnið, t.d. með því að breyttum áferðum og nýjum brögðum. Það má búast við því að barnið kúgist, það er eðlilegt og það er gott. Það segir okkur að varnarmekanisminn er til staðar. Þegar barnið kúgast er mikilvægt að við sem gefum barninu að borða bregðumst rólega við og gerum ekki of mikið úr þessum kúgunarviðbrögðum. Ef við höldum ró okkar verður barnið líka rólegra og getur haldið áfram, óhrætt við að takast á við eitthvað nýtt
Á þessum aldri eru börn að ná betri tökum á hreyfingum höfuðs og á hálsi til að halla sér fram, t.d. til að taka við mat úr skeið en þau eru einmitt líka farin að virkja varir meira eins og til að hreinsa af skeiðinni.
Á þessum aldri er líka mikilvægt að bjóða fjölbreytta fæðu, mismunandi áferðir, lit, brögð, o.s.frv. en það má búast við því að barnið sæki meira í það sem bragðast sætt. Börnin eru farin að setja meira upp í sig sjálf á þessum aldri og því mikilvægt að bjóða eitthvað sem auðvelt er að halda á eða eitthvað sem þau geta gripið um eða klipið í sjálf. Þau eru ekkert endilega farin að átta sig á muni á ætum og óætum hlutum og setja því nánast allt í munninn.
Átta mánaða getur barnið drukkið úr opnu glasi (með aðstoð) eða úr rörakönnu en stútkönnur viljum við forðast en þær hafa áhrif á tungustöðu og rétta kyngingu.
Brjóstamjólk og/eða þurrmjólk er aðaluppistaða næringarinnar sem barnið fær og fasta fæðan, sem barninu er boðið til að öðlast færni í að meðhöndla, er bætiefni. Hvort barnið fái mjólkina á undan eða eftir föstu fæðunni fer eftir rútínu, aðstæðum og hentugleika hvers og eins en hugsa má sem svo að betra sé að gefa í lok máltíðar til að meiri líkur séu á að barnið smakki eitthvað af því sem er í boði þar sem það er ekki fullmett.
Áfram byggjum við upp gagnkvæmt traust þar sem börn treysta því að fá að borða á viðeigandi tíma og foreldrar treysta því að börnin borði þar til þau eru búin að fá nóg. Treystu barninu til að smakka og borða það sem er í boði og leyfðu því að prófa sig áfram við matarborðið.
